Jaap Knotter
Het CrimeMATE-project heeft als doel een draagbaar diagnostisch apparaat te ontwikkelen dat real-time chemische analyses kan uitvoeren op locatie. Het apparaat is gebaseerd op de bestaande Medimate-technologie en maakt gebruik van lab-on-a-chip en elektroforese om stoffen in vloeistoffen snel en nauwkeurig te detecteren. CrimeMATE ondersteunt primair inspecteurs en dierenartsen van de NVWA, die tijdens hun werk in slachthuizen en veehouderijen direct willen controleren op medicijnresten zoals antibiotica en pijnstillers, evenals stikstof- en fosfaatgehalten in mest. Daarnaast wordt de inzetbaarheid onderzocht voor forensische vraagstukken, zoals het bepalen van het post-mortem interval. Het uiteindelijke doel is een robuust, mobiel apparaat dat de efficiëntie, betrouwbaarheid en effectiviteit van inspecties vergroot, waardoor sneller ingrijpen mogelijk is ter bescherming van voedselveiligheid, dierenwelzijn en volksgezondheid.
Inspecteurs van de NVWA moeten in verdachte situaties monsters vaak naar een laboratorium sturen. Dit leidt tot wachttijden en het risico dat overtredingen onopgemerkt doorgaan. Tegelijkertijd neemt de maatschappelijke druk toe om sneller en strenger toezicht te houden op voedselveiligheid, mestoverschotten en medicijngebruik bij dieren. Een compacte, draagbare meetoplossing kan hier directe verbetering in brengen. Het CrimeMATE-project is ontstaan vanuit deze behoefte aan snelle, betrouwbare analyses ter plaatse. Ook in de forensische praktijk, bijvoorbeeld bij het bepalen van het tijdstip van overlijden, ontbreekt vaak de mogelijkheid om direct in het veld nauwkeurige metingen te doen. CrimeMATE slaat hiermee een brug tussen laboratoriumtechnieken en de praktijk van inspecteurs en forensische professionals. Het project is een samenwerking tussen Saxion, Fisic BV en de NVWA en sluit aan bij de strategische focus van Saxion op veiligheid en sleuteltechnologieën.
De basis van CrimeMATE ligt in de Medimate-technologie, een elektroforeseplatform dat geladen moleculen kan scheiden en identificeren op basis van hun chemisch-fysische eigenschappen. Door miniaturisatie in een lab-on-a-chip is slechts een druppel vloeistof nodig voor analyse. Dit maakt het mogelijk om snel, betrouwbaar en op locatie te meten, zonder uitgebreide monsterbewerking. De desktopversie van Medimate heeft in eerdere projecten al veelbelovende resultaten opgeleverd, zoals het detecteren van drugs in vloeistoffen en het analyseren van oogvocht na overlijden voor nauwkeuriger post-mortem bepalingen.
Binnen CrimeMATE wordt deze technologie verder ontwikkeld tot een mobiel apparaat dat werkt op accu’s en bestand is tegen praktijkomstandigheden. Tegelijkertijd worden nieuwe parameters toegevoegd die relevant zijn voor NVWA-inspecties en forensisch gebruik, zoals antibiotica, pijnstillers, fosfaten, nitraten en ammonium. Elke parameter krijgt een unieke ‘fingerprint’ in een op te bouwen database, zodat het apparaat eenvoudig uitleesbare resultaten kan geven.
De haalbaarheid van het meten van deze stoffen met elektroforese wordt onderzocht in samenwerking met eindgebruikers. Hierbij worden niet alleen de technische nauwkeurigheid en betrouwbaarheid beoordeeld, maar ook juridische kaders en gebruiksgemak. Parallel wordt een businesscase ontwikkeld, waarbij marktonderzoek en partnerschappen richting commercialisatie belangrijk zijn.
Hoewel er al andere lab-on-a-chip-initiatieven bestaan, is het systeem van Fisic een van de weinige bewezen betrouwbare platforms. Hierdoor kan binnen relatief korte tijd een werkend prototype worden geleverd. CrimeMATE onderscheidt zich door zijn brede toepassingsmogelijkheden, van inspecties in de voedselketen en milieutoezicht tot forensisch onderzoek. Daarmee vult het een gat tussen laboratoriumanalyses en de praktijk, waar snelle, betrouwbare en draagbare meetinstrumenten ontbreken.
Het project moet resulteren in een draagbaar prototype van de CrimeMATE dat robuust en gebruiksvriendelijk is. Dit prototype kan real-time metingen uitvoeren voor parameters die relevant zijn voor de NVWA en forensisch artsen, zoals de detectie van antibiotica en pijnstillers in dieren en de bepaling van fosfaat-, nitraat- en ammoniumgehalten in mest. Daarnaast wordt onderzocht of het apparaat kan worden ingezet voor forensische toepassingen, zoals het bepalen van het post-mortem interval door het analyseren van oogvocht.
Beoogde nevenresultaten zijn een toename van kennis over lab-on-a-chip-toepassingen binnen opsporing en inspectie, en versterkte samenwerkingen tussen Saxion, Fisic en de NVWA. CrimeMATE levert daarmee niet alleen een technisch innovatief product, maar ook een basis voor verdere valorisatie richting markt en maatschappij.
Het project bestaat uit vijf werkpakketten. Het eerste richt zich op de ontwikkeling van een robuust, draagbaar demonstratiemodel dat op accu inzetbaar is. Werkpakketten twee en drie onderzoeken de haalbaarheid voor NVWA-toepassingen: enerzijds medicijnresten in dieren, anderzijds stikstof- en fosfaatmetingen in mest. Het vierde werkpakket verkent de mogelijkheden voor forensisch gebruik, met name voor post-mortem-intervalschattingen. Het vijfde werkpakket richt zich op organisatie, communicatie en afstemming met partners.
De aanpak is iteratief: gebruikers leveren feedback die direct wordt meegenomen in ontwerp en testfasen. Studenten en onderzoekers van Saxion werken nauw samen met Fisic en eindgebruikers, waarbij praktijkproeven en kalibratie met referentiemonsters centraal staan. Naast technische haalbaarheid wordt aandacht besteed aan gebruiksvriendelijkheid en marktacceptatie. Het project sluit af met een demonstratie-evenement en een wetenschappelijke publicatie.
Jaap Knotter
Louise Lycklama à Nijeholt
Gerke Damsma
