De arbeidsmarkt verandert onder invloed van digitalisering. Enerzijds verdwijnen banen, anderzijds dreigen juist tekorten in sectoren als IT en installatietechniek, terwijl ook de zorg en het onderwijs volop mensen kunnen gebruiken. Het beroepsonderwijs moet intensiever gaan samenwerken met maatschappij en bedrijfsleven om deze arbeidsmarktuitdagingen aan te gaan. Katapult, de landelijke aanjager op dit gebied, heeft daarom een denktank Toekomst publiek-private samenwerken opgezet. Op voorstel van Katapult is vanuit Saxion Timo Kos afgevaardigd. Als kersvers lid van het College van Bestuur heeft hij onder meer ondernemerschap in portefeuille. “Door te werken aan een vitale samenleving en economie kunnen we nog meer impact op de regio hebben.”
Per 1 januari 2020 is Timo Kos lid van het College van Bestuur van hogeschool Saxion. Hij heeft onderwijs, onderwijsondersteuning en ondernemerschap in zijn portefeuille en Deventer als aandachtsgebied. Kos begon zijn loopbaan als organisatieadviseur voor onderwijs en arbeidsmarkt. Vervolgens was hij bij de TU Delft directeur onderwijs en studentenzaken, met speciale aandacht voor online-onderwijs. Ook fungeerde hij als landelijk trekker voor ICT-innovatie in het hoger onderwijs. “Mijn passie ligt bij onderwijs en onderwijsontwikkeling en -innovatie.” Bij Saxion is Kos ook verantwoordelijk voor het Centrum van Ondernemerschap en daarmee voor de relatie tussen onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven. “Wat mij enorm aanspreekt bij Saxion is de nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.”
Het toegepaste onderzoek wat we nu doen is al van hoge kwaliteit, maar het kan nog wel meer impact hebben op de regio als bijdrage aan een vitale economie en samenleving.
Vitale samenleving en economie
“Een belangrijke reden om voor Saxion te kiezen, was de strategie die kort daarvoor was aangenomen. De ambitie hier is om een van de beste hogescholen van Nederland te zijn. Dat spreekt mij enorm aan.” Verder noemt Kos de opgave om de dreigende demografisch krimp te lijf te gaan. “Als er minder jongeren zijn en wij minder studenten weten aan te trekken, komen er ook minder afstudeerders. Daarmee zouden wij dus minder werknemers afleveren voor bedrijven en maatschappelijke organisaties. Dan dreigt een negatieve spiraal waarin de economie verder achteruitgaat en jongeren daardoor wegtrekken uit de regio, zodat de demografie nog ongunstiger wordt. Die trend willen wij met Saxion helpen keren. Dat is een spannende en moeilijke uitdaging, waar Oost- en Zuid-Europa nu al sterk mee kampen, maar die binnenkort ook in onze stedelijke centra aan de orde zal zijn. Wij moeten, ook vanuit Saxion, oplossingen vinden om een vitale samenleving en economie overeind te houden.”
Sterk trackrecord
Voor het domein Techniek, als grote ‘leverancier’ van werknemers voor het bedrijfsleven, ziet Kos een belangrijke rol weggelegd. “De actuele uitdaging is het aantrekken van voldoende studenten. Techniek wordt populairder als studiekeuze en dat zie je duidelijk bij de technische universiteiten, maar het hbo profiteert daar nog niet van.” Saxion behoort in Nederland tot de hogescholen met het meeste techniekonderwijs en heeft hier dus een eigen verantwoordelijkheid, beaamt Kos. “Dit kunnen wij oppakken vanuit het motto van Saxion: ‘Get ready for a smart world.’ Daarmee stellen wij ‘living technology’ centraal in alle onderwijs en onderzoek. Wij leren studenten omgaan met technologie en het een plek te geven in hun leren en werken.”
Timo Kos: “We leren studenten omgaan met technologie en het een plek te geven in hun leren en werken”
Living technology draait om het toepassen van technologie in samenleving en industrie. Dan komt al gauw TechForFuture (TFF) in beeld, als expertisecentrum dat voor het domein Techniek de relatie tussen hogescholen (Saxion en Windesheim) en industrie onderhoudt. “TFF is een van de oudere en betere Centres of Expertise. Ze zijn al vroeg begonnen om een brug van hogeschool naar het bedrijfsleven te slaan en hebben een sterk trackrecord op het gebied van techniekonderwijs en -onderzoek. Daardoor kunnen ze veel innovatiekracht inbrengen en dat maakt hen natuurlijk interessant voor bedrijven.”
Intensiever samenwerken
Tegelijk is landelijk geconstateerd dat de publiek-private samenwerking tussen beroepsonderwijs en arbeidsmarkt een nieuwe impuls moet krijgen. Door de digitalisering gaat een groot aantal banen verdwijnen, terwijl sectoren als zorg, onderwijs, IT en installatietechniek juist mensen tekortkomen. Onderwijsinstellingen en werkgevers moeten daarom nog intensiever gaan samenwerken. Dat stelt Katapult, het landelijke netwerk van publiek-private samenwerkingen rond beroepsonderwijs en arbeidsmarkt. In die rol werkt Katapult als de aanjager van Centres of Expertise zoals TFF en andere publiek-private samenwerkingen.
Onlangs heeft Katapult een denktank Toekomst publiek-privaat samenwerken ingesteld. Deze denktank bundelt ervaringsdeskundigen (voor samenwerking), werkgevers en onderwijsbestuurders en telt drie focusgroepen. Timo Kos is gevraagd voor de groep die zich focust op de relatie hogescholen-bedrijfsleven. Inmiddels is er een eerste bijeenkomst geweest, waar de vraag centraal stond welke nieuwe accenten moeten worden gelegd.
Innovatieklimaat verbeteren
Wat Kos betreft komt de nadruk te liggen op meer kwaliteit en kwantiteit in de output van onderwijs (afstudeerders) en onderzoek (valorisatie). “Het onderwijs kan nog beter aansluiten op de nieuwste ontwikkelingen in technologie en industrie; dat moet voor een kwaliteitsimpuls zorgen. Het toegepaste onderzoek dat we nu doen is al van hoge kwaliteit, maar het kan nog wel meer impact hebben op de regio, als bijdrage aan een vitale economie en samenleving”.
“Naar mijn overtuiging moeten we nu de stap naar echte valorisatie zetten, van ‘proven concepts’ naar nieuwe producten en diensten. Daarvoor moeten we de handen ineenslaan, ook met vakgebieden buiten het technische domein. Denk aan het economische domein, want er is ook kennis nodig van business-transformatie. Kennis van nieuwe businessmodellen bijvoorbeeld moeten we goed aanhaken op waar we in TFF mee bezig zijn. We werken al intensief samen met de Universiteit Twente en zijn medeoprichter van Novel-T (de Twentse aanjager van innovatie en ondernemerschap, red.). Maar we moeten nog meer de verbinding zoeken met de steden en regio’s in Gelderland en Overijssel. Die zijn elk op hun eigen manier ook bezig met verbetering van het innovatieklimaat en versterking van start-up-netwerken.”
Ambitie
Saxion levert per jaar al 750 studenten af die als zelfstandige of ondernemer de markt opgaan. “Maar start-ups laten doorgroeien tot scale-ups, daar zijn we nog niet zo sterk in. Dat vergt veel begeleiding, samen met partners als UT en Novel-T. Want studenten hebben nog niet zoveel missers kunnen maken en moeten dus nog veel leren. Dat willen we onder meer doen door studenten al met succesvolle ondernemers in contact te brengen. Mijn ambitie is dat Saxion op het gebied van ondernemerschap de beste hogeschool van Nederland wordt.”
