Met een drone speuren naar gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij een brand. Of snel kunnen detecteren of iemand vuurwerk een stadion of evenement binnensmokkelt. Het lijkt niet voor de hand te liggen, maar het zijn voor de studenten van de opleiding Forensisch onderzoek belangrijke onderzoeksgebieden. Projecten waarbij niet alleen hun praktische aanleg maar ook brede inzetbaarheid wordt uitgedaagd, zegt lector Advanced Forensic Technology Jaap Knotter.
Lector dr. Jaap Knotter kent het politievak. Hij liep nog met de platte pet door de Amsterdamse binnenstad en de Wallen en maakt er, zo zegt hij met enig understatement, kennis met ‘de zelfkant van de samenleving’. Hij studeerde criminologie en sociologie in diezelfde stad en geeft les aan de Politieacademie in Apeldoorn.
We lopen in de voorhoede op het gebied van forensisch onderzoek en techniek
Noodzaak
Sedert 2015 is hij aan Saxion verbonden als lector Advanced Forensic Technology, waarbij zijn opdracht is om innovatieve techniek te ontwikkelen die de opsporing kan verbeteren. Knotter is verantwoordelijk voor het initiëren van onderzoeksprojecten, deze te begeleiden en uiteindelijk te implementeren binnen het onderwijs en het forensische werkveld. Enerzijds met als doel dat onderzoek uiteindelijk bedrijvigheid en dus banen genereert. maar anderzijds is er ook de harde noodzaak om forensische experts op te leiden, zegt Knotter: “Omdat het werk zich opstapelt, opsporingsvraagstukken complexer worden en de factor tijd altijd een relevante rol vervult. De roep is daarom ook groot om het recherchewerk efficiënter en effectiever in te richten. Technische innovaties kunnen hierbij mogelijk enig soelaas bieden.”
Met de fulltime bacheloropleiding Forensisch onderzoek neemt Saxion een unieke plek in binnen het Nederlandse onderwijs. Een waardevolle studie zegt Jaap Knotter: “Het is vooral de technologische ontwikkeling , de zogenoemde ‘forensic engineering’, die een niche vormt in de markt. Vooral als deze specifiek gericht is op de opsporing, met dito eindgebruikers. En dat is meer dan alleen moord en doodslag zoals de CSI-series laten zien. Het is breder omdat je ook te maken hebt met civiel- en bestuursrecht. Dan komen er partners in beeld zoals verzekeraars, particuliere bureaus, et cetera waarbij opsporing en onderzoek achteraf natuurlijk belangrijk is, maar tegelijkertijd juist ook het belang van meer proactief onderzoek verder doordringt.”
Hennepteelt
Het mag dan wel niet de dynamiek en het heldendom van een tv-serie hebben, interessante onderzoeksterreinen zijn het zeker. Knotter: “Forensisch onderzoek kan zich richten op de oorzaak van een brand, maar ook naar begraven kadavers zoals voor de Voedsel- en Warenautoriteit of voor de arbeidsinspectie als bijvoorbeeld een viaduct is ingestort. Dit is allemaal reactief en reconstructief van karakter. Maar de proactieve kant is er bijvoorbeeld op het terrein van de ondermijnende criminaliteit, zoals de georganiseerde hennepteelt. De politie is nu bezig met het opruimen van plantages. Hoe mooi zou het zijn dat je aan de voorkant, voordat je dus een inval doet, kunt detecteren of er in die loods een hennepplantage zit.”
Lector Jaap Knotter: “De fundamentele wetenschap heeft een prachtig concept ontwikkeld dat werkt onder ideale omstandigheden, (…) maar de praktijk is weerbarstiger”
Daarmee raakt Knotter een van de belangrijke onderzoeksvelden waar bedrijven en Saxion elkaar ontmoeten. Want, zo benadrukt hij, er zijn producten op de markt, die dergelijke technologie hebben, weliswaar toegepast in een andere context. “Maar wil je innovatief zijn, moet je slim zijn en in staat om die producten te vertalen naar andere toepassingen. Re-engineering dus, waarbij verschillende wetenschappelijke disciplines en bedrijven met elkaar samenwerken om dat mogelijk te maken. Kijk, de fundamentele wetenschap heeft een prachtig concept ontwikkeld dat werkt onder ideale omstandigheden. Dat is veelal een papieren wijsheid. Maar de praktijk is weerbarstiger en opsporingswerk kent een andere werkelijkheid. Een conceptueel product vertalen en toepassen in de opsporingspraktijk is een behoorlijke uitdaging. om het dan ook inzetbaar te maken, moet je met multidisciplinaire teams werken. Niet alleen vanuit Saxion maar ook met andere kennisinstituten en de private sector. Daarom is Advanced Forensic Technology ook zo’n stoer onderzoeksthema. breed, met diepgang en met maatschappelijk relevante onderwerpen.”
Werkveld
Uit zijn eigen ervaring weet Knotter dat er binnen de forensische opsporing tal van geavanceerde producten de afgelopen jaren ontwikkeld zijn: “In totaal zo’n zestig producten maar geen enkel is geïmplementeerd binnen de opsporing. Enerzijds omdat het werkveld er niet bij is betrokken geweest en de ondernemer onvoldoende weet hoe dat werkveld opereert. Anderzijds is er bij de politie geen tijd om ermee te oefenen en ontbreken ook de benodigde tests en oefenfaciliteiten. Je kunt als bedrijf dus niet zeggen:”alsjeblieft politie, hier heb je een apparaat. Idealiter bied je ook een oefenmogelijkheid aan, conform de operationele praktijk. Dan kan de beoogd eindgebruiker zelf ervaren dat een nieuw product een verbetering is ten opzichte van zijn huidige werkwijze en eerder geneigd zijn het te gebruiken. Een publiek-private samenwerking op dit gebied lijkt het sleutelwoord, het lectoraat voorziet hierin bij al haar onderzoeksprojecten. Dan dringt innovatie ook sneller door.”
Een goed voorbeeld van zo’n publiek-private samenwerking is het project waarmee onder meer met Robor Electronics in Bentelo wordt samengewerkt, vertelt Knotter: “We onderzoeken samen met hen, brandweer Twente en ketenpartners (RIVM, RIKILT, IL&T) in hoeverre een drone als middel gebruikt kan worden door er sensoren aan te bevestigen en zo vanuit de lucht metingen te doen bij een brand of explosie. Doel is om real time gevaarlijke stoffen te kunnen detecteren vanuit de lucht om dan de brandweer, politie, ambulance en de burgerbevolking beter te beschermen. Er kunnen immers meteen maatregelen worden genomen ten behoeve van de gezondheid,” aldus de lector, die eraan toevoegt: “Het is een mooi voorbeeld van proactief handelen: snel een indicatie krijgen of er gevaarlijke stoffen vrijkomen en meteen interventies plegen,”
De huidige werkwijze van de brandweer is minder snel; ook al omdat monsters naar een lab worden gestuurd. Bovendien zijn metingen vanaf de grond minder betrouwbaar. “Daarnaast onderzoeken we met Robor Electronics of drones inzetbaar zijn voor het detecteren van stoffelijke overschotten vanuit de lucht. Bij dit laatste werken we samen met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit om kadavers te traceren en met de politie om lijken c.q. stoffelijke overschotten vanuit de lucht te kunnen detecteren zonder de plaats delict te contamineren.”
Inventarisatie
Studenten van Saxion uit verschillende disciplines, zoals Forensisch onderzoek, Chemie, Elektrotechniek en Industrial Design, vormen bij de projecten een team dat samen met een bedrijf en de eindgebruikers een werkend systeem ontwikkeld. Jaap Knotter: “Vanuit onze discipline beginnen met een inventarisatie: welke methodes zijn er, hoe werkt het, et centera. En wat je dus wilt ontwikkelen is een methode die snel en betrouwbaar is.” De samenwerking met Robor Electronics, maar ook met andere bedrijven waarmee het lectoraat een samenwerkingsovereenkomst heeft afgesloten is bijzonder, vervolgt de lector: “We leggen de focus op verschillende toepassingsgebieden en ontwikkelen met bedrijven onze eigen technologieën. Je moet daar uiteraard consciëntieus mee omgaan omdat sommige bedrijven natuurlijk ook eigen belangen hebben. Dat betekent dat er in enkele gevallen Non Disclosure Agreements zijn afgesloten. We moeten daar heel professioneel mee omgaan.” Knotter is, ondanks de soms delicate kant van de samenwerking, enthousiast: “Dat soort projecten biedt weer nieuwe uitdagingen. Bijvoorbeeld op het gebied van opsporing van narcotica en asbest. En het mooie is dat wij binnen Saxion gewend zijn om te werken met de allernieuwste ontwikkelingen. Zo kunnen de studenten innovatie implementeren in een onderneming die het vervolgens weer naar buiten kan brengen.”
Opsporingstechnieken
Jaap Knotter voorziet op basis van de huidige kennis en het onderzoek de introductie van tal van nieuwe opsporingstechnieken. Van het zoeken met een drone naar een stoffelijk overschot tot het detecteren van drugslaboratoria in een woning of gebouw. “We moeten nog één en ander bewijzen maar we lopen nu al in de voorhoede op het gebied van forensisch onderzoek en techniek. Het lectoraat Advanced Forensic Technology van Saxion heeft de potentie om uit te groeien tot een expertisecentrum van internationale allure voor veiligheids- en opsporingsvraagstukken”, besluit de lector Advanced Forensic Technology.
